Kerst

Kerstmis

De novembermaand waarin dit artikeltje zijn geboorte beleefd, is voor het mensengevoel een tijd waarin de deur tussen wereld van de doden en de levenden op een kier staat. Misschien stormt het daarom wel zo! De natuur legt haar in de loop van het jaar gewonnen kleed weer af. Zij neemt een afwachtende houding aan tot de volgende lente. De mensen zien het proces van het doodgaan en opnieuw gaan leven in een vast ritme voorbijtrekken en toch kunnen zij niet zien dat ook het menselijke wezen zo'n ritmische gang van dood en nieuw leven als wetmatigheid in zich draagt. Misschien geloven ze het wel niet! De uitdrukking: zien is geloven, duidt kennelijk niet op zulke eenvoudige situaties. De meeste mensen denken er zelfs zo over dat ze zeggen: 'Je moet eerst geloven voor je kan zien!' Duidelijk is het zo, dat de mensen van deze tijd heel moeilijk in een reële wereld van doden kunnen geloven, laat staan dat zij ze zouden kunnen 'zien', d.w.z. waarnemen met het hart. In de geestwerelden waarin de zogenaamde doden verblijven, zo zegt Rudolf Steiner, is de situatie juist omgekeerd aan die in de aardse natuur. Daar is de herfsttijd een tijd van toenemend licht, dat begint te gloren in de Michaëlstijd en dat op zijn hoogtepunt komt met Kerstmis, als de zon hier op het noordelijk halfrond op zijn diepste punt staat.

In de tijd voor Kerstmis, de advent genaamd, groeit er in het menselijk hart een verwachting, een subtiel verlangen naar het licht. De mensen letten daar niet op natuurlijk, maar het zet zich om in uiterlijk genoegen, gezelligheid, cadeautjes en kaarsen aan bij het warme haardvuur. Nu ja, je moet heel wat afknagen in de buitenwereld om de binnenwereld tot zwijgen te brengen en te denken dat het je maag is die knaagt. Onbegrepen is het, dat het hart tot begrip wil komen, dat het zich opent voor het licht dat uit het hoofd kan komen: het heldere licht van de waarheid.

Sinds het einde van het donker tijdperk in 1899, is Kerstmis niet meer wat het geweest is. Niet langer behoeft het licht zich schuil te houden. Het roept om herkenning in de ziel. Toen het Jezuskind werd geboren, kon dit licht zich alleen vertonen in de uiterlijke zin. Tot in de stoffelijke waarneembaarheid moet het lichtwezen dalen, om de mensen te kunnen bereiken. In de eeuwen daarna was het Kerstfeest steeds een collectieve herbeleving van dat moment dat aan het begin van de jaartelling staat. De mensen vierden Kerstmis in hun stemmige kerken en kathedralen met elkaar zingend en biddend, vanuit een nog niet door het materialistische denken gekneveld hart, dat in het kaarslicht of de beelden van de kribben kon worden ontstoken. Het zien was nog geloven en het geloven bracht tot zien.

Het menselijke bewustzijn is na de zogenaamde Renaissance (vijftiende eeuw) beduidend veranderd. Eerst zien - dan gebruiken, is het motto geworden. De mensen maken zich meester van de materie. Zij raakten gefascineerd door het dode, de lijkenwereld, de wereld waarin de goden niet meer zijn of het menselijke, waaruit de mens zich heeft teruggetrokken, zijn huls achterlatend, worden bij kunstlicht onderzocht. Knap zijn de mensen geworden in het herschrijven en gebruiken van de dode buitenwereld. Maar het levende mensenhart verdort, het hoofd verzilt en de ledematen verkalken bij al die uiterlijke heerlijkheid. Dorstend, smachtend, brandend mensenhart dat niet gevoed kan worden door het zout der aarde, doch alleen door het licht der aarde.

In de Kerstbijeenkomst in 1924 bij de heroprichting van de Antroposofische Vereniging, sprak Rudolf Steiner de grondsteenmeditatie uit gericht tot de harten van de daar aanwezigen en allen die het willen horen, ook mensen! Het laatste deel ervan luidt in het nederlands als volgt:

In de Wending der tijden

Trad het wereld-geestes-licht

In de aardse wezensstroom;

Nacht-duister

Was uitgewerkt;

Daghelder licht

Straalde in mensenzielen;

Licht

Dat verwarmt

De arme herdersharten;

Licht

Dat verlicht

De wijze koningshoofden.

Goddelijk licht,

Christus-zon,

Verwarm

Onze harten,

Verlicht

Onze hoofden,

Dat goed worde

Wat wij

Uit harten stichten,

Wat wij

Uit hoofden

Doelvervuld leiden willen.

Midden in het eerste deel gaat de spreuk over van de verleden in de tegenwoordige tijd. Eerst wordt in de herinnering geroepen de kerstgebeurtenis aan het begin van de jaartelling en vervolgens spreekt hij dan van de moderne kerstervaring: Goddelijk Licht, Christus-Zon verwarm onze harten, verlicht onze hoofden. Daar is het antwoord op het smachten van het hart in deze tijd.

De mensen zullen door het verwarmde hart het hoofd kunnen verlichten maar nu met Christuskracht. Christus wil in deze lichte tijd geboren worden, niet in een groepsgebeuren, maar in iedere individuele ziel die daaraan zelf wil werken. Dan eerst kan het menselijk handelen goed worden, zoals het laatste deel zegt.

De hier afgedrukte spreuk, als ze tenminste klinkt als een gebed vanuit het menselijk hart, kan tot een ware kerstbeleving worden.

Dan zullen wij elkaar met recht kunnen toewensen:

Een gezegend Kerstfeest

Henk Gerbrands

Uit: krant Stichting Kore, Ahrnem

De Kersttijd

verschenenen in de schoolkrant, Oudorp Kerstmis 2000
auteur: Gerdina Matthiessen

Een paar weken na de Michaëlstijd is het de tijd van de Engel Gabriël. Hij verkondigt de geboorte van Jezus Christus. Rudolf Steiner noemt hem de moederlijke engel; de engel die de zielen van de ongeborenen naar hun aardse bestaan leidt. Het woord Advent is afgeleid van het Latijnse woord Advenire, dat aankomen betekent.

Advent is de tijd van bezinning op het begin van de levensweg van de mens Jezus. Het is de tijd van voorbereiding, de tijd van vreugdevolle verwachting. De duisternis in deze tijd van het jaar drukt uit dat we ons in de "nacht" van het jaar bevinden. Advent heeft een avondkarakter en kerstmis is een nachtgebeuren. In de avond gaan onze gedachten en gevoelen twee kanten op. Zo worden we aan de ene kant in de Advent herinnerd aan de tijd van de voor-christelijke godsdiensten, waarin de intense hoop leefde op de komst van de Verlosser. Aan de andere kant is Advent ook een gebeuren van nu en de toekomst. Nu is het de tijd dat Hij in ons bewustzijn komt; dat is het kerstgebeuren, bestemd voor deze tijd. Wanneer Kerstmis alleen een herdenking van historische gebeurtenissen zou zijn, zou dit in onze ziel tot een grote leegte leiden. Historisch gezien is er de geboorte van Jezus. Maar in het verdere verloop van Jezus' leven wordt de opstanding het belangrijkste. Bij de opstanding begint een nieuwe fase voor de mensheid.

Het kerstfeest valt na de zomerzonnewende. In de natuur wordt de kracht van het licht langzaam groter. De natuur is afgestorven, maar heeft een actief leven in de aarde, waar de wortels groeien. Daar wordt in het verborgene voorbereid wat straks aan het licht zal komen. De krachten die daar werken zijn ontstaan in de zomer. De mens moet ook het hele jaat actief zijn. Deze activiteit is een openstellen, een luisterend openen; in de herfst een verwerken en in de kersttijd een zelfstandig laten worden. Een geboren laten worden van de eigenlijke wezenskern van de mens. Het kerstfeest is dus de geboorte van het "Ik" in de ziel van de mens. Het kosmische licht wordt een innerlijk licht. Dit is mogelijk gemaakt door het leven van Jezus Christus op aarde.

Toen Hij geboren werd, ongeveer 2000 jaar geleden, hoorden herders engelenstemmen die de geboorte verkondigden. De wereld van de Geest sprak zich uit in de sfeer van de elementen. Dit konden de herders vanuit hun aardverbondenheid beleven. De tijd van Kerstmis tot Driekoningen duurt 12 dagen, als oerbeeld voor de twaalf maanden van het jaar. Op deze kersttijd sluit de driekoningentijd aan. Al uit de eerste eeuwen van het Christendom stamt het feest Epifaneia, dat betekent: "De Verschijning des Heren". Wijze Koningen uit het Oosten lezen aan de sterrenhemel af dat een belangrijke geboorte op aarde heeft plaatsgevonden. De geschenken van de koningen zijn goud, wierook en mirre. Deze geschenken drukken het wezen van denken, voelen en willen uit.

Het denken kan zich doordringen van het licht; b.v. "mij gaat een licht op" wordt vaak als uitdrukking gebruikt. Dit wordt gesymboliseerd door de goudglans van degene die zijn hoger "Ik" in de kersttijd bewust wordt. Het voelen richt zich op de eerbied en de dankbaarheid dat het licht naar ons toekwam. Deze gevoelens kunnen enthousiasme en idealen worden. Dat drukt zich uit in de wierook. De wil kan gewond raken aan de weerbarstige wereld en heeft genezing nodig. De mirre heeft genezende werking. Driekoningen valt op 6 januari. Op deze dag wordt ook de doop van Jezus in de Jordaan herdacht. Dit is de gebeurtenis waar Jezus in zekere zin zijn eigen naam en wezen ontvangt: namelijk Christus. Ook de bruiloft te Kana waar Christus z'n eerste wonder verrichte door water in wijn te veranderen valt op 6 januari. Aan het begin van het jaar staat dus een drieheid van feesten die innerlijk met elkaar samenhangen nl. Advent, Kerstmis en Driekoningen.

De kerstboom

Een antroposofische kerstboom  wordt veel later opgezet als wij gewend zijn, pas op de Kerstavond. Het is vaak versierd met 'kerstboomtekens'. Deze tekens zijn symbolen voor de ontwikkeling van mens en aarde door de verschillende tijdperken heen. Ook wordt er papieren rozen in gegangen - 30 rode rozen (als teken van de dertig levensjaren van Jesus)  in de boom en 3 witte rozen bovenaan. (als teken van de drie jaren na de doop in de Jordaan en tot zijn dood)

De basistekens zijn de naturel gekleurde tekens in de afbeelding.

vierkant oud-Indische tijd
driehoek oud-Perzische tijd
tarot Egyptische/Assyrische tijdperk
tao Griekse/Romeinse tijdperk
pentagram onze tijd, het Christelijke tijdperk
Het Alpha- en het Omegateken aan weerszijden zijn symbolen voor Christus.
Later is deze basisreeks aangevuld met de planeettekens. Die staan voor de grote ritmen waarmee de aarde zich ontwikkeld. De planeettekens kun je als een slinger door de boom hangen.



Saturnus blauw haagbeuk

Zon wit es

Maan paars kers

Mars rood eik

Mercurius geel iep

Jupiter oranje esdoorn

Venus groen berk

 Op Tineke's doehoek  http://www.doehoek.nl/ zijn er aanwijzingen en uitleg te vinden van alle kersttekens en planetentekens, alsook een werktekening, voor het zelf maken van de tekens uit triplex. Verder zijn er leuke knutsel ideeën  en Kerstliedjes te vinden.